Эссе
Аңшылық саяхат
Бір күні саяхатқа шығады. Біреуі жан жақты фотоға түсіріп жүреді. Суретке түсіріп жүрген баланың есімі Арсен болатын, ал жанындағы досының аты Айдос. Алаңғасар Арсен жан жақты фотоға түсіріп жүргенде, тарс еткен дауыс шығып, екеуі жер астына түсіп кетеді. Жан жағы қараңғы. Жанындағы досы шамды алып айналаға көз жүгіртсе, аңдардың бастары, терілері ілініп тұр екен. Олар бұл жерде аңшы өмір сүретінін түсінеді. Сол жерден қалай қашу керек екенін білмейді. Бір уақытта аңшының өзі де келеді. Аңшы оларды байқап уайымдамаңдар бұлар жай ғана жыртқыш аңдардың заттары. Мен жақсы жануарларды жыртқыштардан қорғаймын. Жақсылық жасайиын. Екі дос аңшының жақсы адам екенін түсінеді. Аңшы балаларды жердің үстіне шығарып, аң аулауды үйретеді. Балалар бәрін үйреніп, үйіне күліп ойнап жетеді. Бұл аңшылық саяхат балалардың басынан өткен керемет саяхаты болды.
Қазақтың музыкалық аспаптары өзіне тән үні, орындаушылық дәстүрі халқымыздың бітім-болмысы, тыныс-тіршілігі мен шежіре-тарихын айқындайтын бірегей мәдени мұрасы. Музыкалық аспаптар халықтың тұрмыс-тіршілігінен, салт-санасынан, әдет-ғұрпынан да хабар береді. Халқымыздың дәстүрлі музыкалық аспатарын саралағанда ең әуелі олардың дыбыстық ерекшелігі мен жасалу заты басты назарға алынады. Әрбір аспаптың дыбыстық ерекшелігі олардың белгілі бір ортадағы қызметі мен қолданысының өлшемі болса, жасалу заты сол аспап атауының айқындауышы болып саналады.Жетіген — жасалуы да, ойналу әдіс-тәсілі де өте күрделі аспап. Ертеректе ел арасында сақталған көне жетігеннің ішегі аттың қылынан тағылып, тиектің орнына асықтар пайдаланылатын болған. Аспаптың құлақ күйі осы асықтарды әрлі-берлі жылжыту арқылы келтірілген. Ішек сандары жетеу болғандықтан, аспап Жетіген аталған. Жетігеннің пайда болуы туралы мұңды аңыз бар. Ерте-ертеде алыс ауылда бір қарт өмір сүріпті. Оның жеті ұлы болыпты. Бір жылы қатты қыста жұт болып, адамдар ішер асқа зар болды, қарттың үйін де қайғы жайлады. Оның ұлдарының бірінен соң бірін ажал жалмады. Үлкен ұлы өлгенде, қасіреттің қара шекпенін жамылған қарт қураған ағаштың бір бөлігін кесіп әкеліп, оған ішек тағып, тиек орнатып, «Қарағым» дейтін күйін шығарады, екінші ұлы өлгенде кәрі әке екінші ішекті тағып, «Қанат сынар» күйін тартады. Қарт әрбір баласына күй арнаған сайын аспапқа бір-бір ішектен қосып отырған. Барлық жеті күй қазір «Жетігеннің жетеуі» немесе «Жетігеннің жеті күйі» деген атпен аталған.
Қазақ тілі аса бай, икемді тіл. Қалай исең, солай иіле береді. Орамын, бұрымын тауып, қисынын, орайын келтіріп пайдалансаң, бұл тілмен сурет салуға, тас қашап, ағаш, текемет оюға болады - ау. Бұл тілден май тамады десе де сыяр. Халықтың тіліне жырына құлақ салсаң, небір алуа - шекер балдай татитын нәріне, әріне әсте тоймайсың. Ғашықпын қазақ тіліне... Осындай майса, сұлу тілді қалай өгейсітуге болады.