торпақ, тоқты, арыстан, шаян, бикеш, егіздер, тауешкі, балықтар, суқұйғыш, сарышаян, таразы, мерген.
Объяснение:
Күн және Ай жұлдыздар сияқты көкжиектің шығысынан шығып, оңтүстік полюс үстінде ең биікке көтеріліп, батыс жағынан батады. Бірақ, жылдың әр күнінде шығыста әртүрлі нүктелерден шығып, батыс жағының әртүрлі нүктелерінде батады. Мыс., Күн қыс басында оңтүстік-шығыста шығады, оңтүстік-батыста батады. Әр күн сайын оның шығыс және батыс нүктелері көкжиектің солтүстігіне қарай қозғалады. Күн көкжиек үстінен биіктей береді, яғни күн ұзарады, түн қысқарады. Жазда солтүстік-шығыста және солтүстік-батыста қандай да бір шегіне жеткен соң, Күннің шығыс және батыс нүктелері кері бағытта жылжи бастайды, яғни солтүстіктен оңтүстікке қарай. Бұл кезде Күннің талтүстегі биіктігі және ұзақтығы қысқарады, ал түн ұзарады, осылайша жалғаса береді. Айды бақылайтын болсақ, ол өне бойы шоқжұлдыздар маңайында тұра бермейді, батыстан шығысқа қарай бірінен екіншісіне ауысып отырады. 12 шоқжұлдыз арқылы өтеді және аспанды толық бір айналуына 27,32 тәулік уақыт кетеді.
Объяснение:
Адамның шаруашылық әрекеті табиғаттың өзгеруіне әсер ететін ерекше фактор. Адам еңбек пен ақыл ойдың арқасында қоршаған ортаға бейімделумен қатар, оны өзгертеді. Сондықтан табиғатты өзгерту барысында адамзат оның кейінгі зардаптарын да ескеруі қажет. Табиғат кешендеріне кері әсер ететін озық ғылыми-техниканың тікелей қатысы жоқ. Ол өзгерістерге кінәлы прогресс емес, техникалық жобаларда адамның шаруашылық әрекетінің әсері есепке алынбаған. Жауын-шашын мөлшерін, топырақ ылғалдығын ескерместен топыраққа минералды тыңайткыштар енгізу, ол заттардың шайылып, өзендер мен бөгендердің ластануын туғызды. Мұның бәрі қаншама еңбек пен шикізатты зая кетірумен бірге, қоршаған ортаның жағдайын нашарлатады. Ірі бөгендер салуда аумақтың табиғат ерекшеліктерін ескермеу мезгілсіз батпақтануға, топырак, өсімдік жамылғысы мен сол жердің микроклиматының өзгеруіне әкеп соғады. Қазіргі кезде антропогендік ландшафтар басым. Ландшафтарды жақсарту үшін оларды өзгертетін шаралар жүргізеді. Соның бірі – мелиорация. Мелиорация жердің жағдайын жақсарту мен оны пайдалану тиімділігін арттыруға бағытталған шаралардың жиынтығы болып табылады. Табиғатты тиімді пайдалану, көркейту және қорғау кешенді түрде қарастырылуы қажет. Рио-де-Жанейро декларациясының қағидаларын есепке ала отырып Қазақстанның экологиялық қауіпсіздігі проблемалары және қоршаған ортасының жағдайына ғаламдық, ұлттық және жергілікті деңгейде қаралуын қарастырады.
