Объяснение:
Қаратпа сөз — сөйлемде айтылған ойдың кімге арналғанын білдіру не оған басқаның назарын аудару мақсатында жұмсалатын сөз немесе сөз тіркесі. Қаратпа сөз, сөйлемде басқа сөздермен грамматикалық байланысқа түспей, ерекше әуенмен айтылады, сөйлеушінің көңіл күйін, моральдықты білдіреді. Қаратпа сөз болатындар: жалқы есімдер, туыстық атаулар, эмоционалдық мәнді сөздер, көркем әдебиетте жан-жануар, жер-су атаулары т.б. Қаратпа сөз сөйлемнің басында келсе, одан кейін үтір, не леп белгісі, ортасында келсе, екі жағынан үтір белгісі, соңында келсе, оның алдынан үтір қойылады.
Дурыс деп ойлаим
Бір сөзі өтіріктің бар сөзі өтірік.
Өтірік сөзден құт қашар.
Өтірік сөз өрге ба
Жалған сөйлеген соңынан ұялар.
Шын сөзге жалған сөз жалғама,
Шын айта алатын тілді өтірік сөзбен былғама.
Жай сұраса – шындап жауап бер.
Жалған сөзден жақсылық күтпе:
Екі нәрсе бір адамға келсе егер,
Жақсылық жоқ, жамандыққа жол шегер:
Оның бірі – керексіз сөз, ауан сөз,
Екіншісі – жалған айтқан сөз бекер.
Шын сөзің – бал, жалған сөзің – жуадай,
Жуа сасып бал иісін қуады-ай!
Шын сөз – шипа, өтірік сөз – кесел ғой,
Ескі сөзден осындай ой туады-ай!
Сөзі жалған кісінің жүзі төмен.
«Шығам, - десең, - беделіңмен есепке» -
Араласпа айдап салар өсекке.
