Достық деген не өзі? Бұл сұраққа ешкім жауап бере алмайды. Өйткені, бұл – жауапсыз сұрақ. Ел аузында «Сен маған досыңды көрсет, мен саған кім екеніңді айтамын» деген қанатты сөз бар. Өзімізше өміріміздегі сәттерді саралап, достықты екіге жіктейміз: адал және амал достық.
Дегенмен, бір қиындықта қол ұшын созбаған адамды «адал дос» деген атағынан айырып тастауға бола ма? Ойланып көріңізші...
– Сізді қолдайтынын әрі түсінетінін біліп айналаңыздағы кейбір адамдарға бар сырыңызды айта аласыз. Бірақ, ол сіздің туған күніңізді де білмеуі мүмкін.
– Ал, кейбір адамдар сіз туралы бәрін біледі. Сіз жасаған қателіктерді әркез кешіреді. Бірақ, сізді қолдауға келгенде осалдық танытады.
– Біреулермен жиі араласпайсыз, бірақ әр жүздескен сайын өзіңізді бақытты сезінесіз.
– Кей достарыңызды бала кезінен білесіз. Ортадағы үзілістерге қарамастан онымен қарым-қатынасыңыз жақсы.
– Кейде бір көріп, жаңа танысқан адамға бірден бауыр басып, әп-сәтте жақын досына айналасыз.
– Кездескен әрбір сәттеріңіз күлкімен өтетін, көңіліңізді марқайтып, қуаныш сыйлайтын әзілкеш достырыңыз да бар.
Осындай жандардың ортасында жүріп, өзіңізді «доссыз адаммын» деп есептейсіз бе? Әлде қолдау таныта алмағанның бәрі амал дос па?
Достық, махаббат – мұның барлығы қарым-қатынасқа құрылатын сезімдер. Құрамы бірдей: шынайылық, жылулық және сенім. Егер қасыңыздағы адамға деген сеніміңіз жоғары болса, оның қасында өзіңізді еркін сезінсеңіз, "досым" деп қорықпастан айта беріңіз. Адал және амал ұғымдарын ойлап тапқан – адамның өзі, ал, сіз тек бір ғана түсінікті қалыптастырыңыз. Ол "достық" деп аталсын.
Қазіргі таңда салт - дәстүрлеріміздің ұмытылып бара жатқаны және оны тек наурыз мерекесінде есімізге түсіретініміз маған ұнамайды. Бұлай жалғаса берсе түбі бір құртылмайтынына кім кепіл, кім куә? Жетпіс жыл бойы жетесіз әрі қанқұйлы тәртіптің қырсығынан ұлт дәстүрлерінің ережесі бұзылады. Біреулері ұмытылды, біреулеріне тыйым салынды. Салт - дәстүр мен әдет - ғұрыпсыз ел әдепсіздік пен берекетсіздікке салынуы мүмкін. Осындай зиянды жақтарды біле отырып мен жұдырықтай жүрегіммен қолыма қалам алып, салт - дәстүр арқылы қалай өзім секілді жеткіншектердің отанға деген патриоттық сезімдерін арттыра аламын деген ой қозғамақпын. Ел боламын десең бесігіңді түзе демекші ең алдымен отанға деген сүйіспеншілікті салт - дәстүрді түзеуден бастау керек. Бұл арқылы бала салт - дәстүрін білсе тарихын таниды, ал тарихын білу отанды тану. Бала түгіл үлкен адамдарда біле бермейтін салт - дәстүр түрлері өте көп. Солардың бір түрі белкөтерер салты. «Тоқсан көтеремін деген жасым бар еді, быламық ішемін деген асым бар еді» деп бұрынғы қариялар айтпақшы, жасы келген адамдардың тісі болған соң тамақ іше алмайды. Мұндай жағдайда оларға арнап «белкөтерер» тағамы дайындалады. Бұл әрі жұмсақ, әрі дәмді, нәрі мол тамақтардан дайындалады. Мұны балалары, көрші - көлемдер, сыйлас кісілер әдейі дайындап әкеледі. Бұған риза болған қарт батасын береді. Біз бұдан халқымыздың жасы үлкен адамдары сыйлаудың, бағып - қағудың үлгісін көреміз. «Белкөтерер» аурудан жаңа тұрған адамдарға, сол сияқты «Наурыз», «Айт» күндері де үлкендерге әдейі тартылады. Наурыз мерекесі жақындап келе жатыр. Осындайда жасы үлкен қарияларға белкөтерер дайындап берсек алғысын аламыз. Тек наурызда ғана емес әркез дайындап беріп тұрсақ салт - дәстүрімізге деген құрмет болар еді.
Біз балаларды қалай патриоттыққа тәрбиелей аламыз дейміз. Қай бала патриот болсын әз наурызды өз жаңа жылын асыға күтпесе. Орыстардың жаңа жылында аспанға түрлі - түрлі от шашулар шашып ат шапанын сүйретіп алыстан аяз ата келеді. Ал әз наурызда да Қыдыр атамыз келеді. Қыдыр ата жақсылық жасаушы ырыс, құт, несібе жасау, бақыт сыйлаушы қарт. Әр балаға Қыдыр ата келіп арман - тілектеріңді орындайды десек бала арманын айтып Қыдыр атаны сағынып күтеді және наурызды да асыға күтіп отырады. Отбасында ата - ана, мектепте ұстаз, көпшілік ортада ақсақалдар жастарға салт - дәстүрлерін үйретіп, айтып отырса, ұтарымыз көп болар еді. Құрдастарымның, сыныптастарымның бойына қазақтың салт - дәстүріне деген қызығушылықты қалыптастырып, қазақ халқының салт - дәстүрі мен әдет - ғұрпының тәрбиелік мәнін ұғындырып, олардың бойына адамгершілік, имандылық қасиеттерін қалыптастыра алдым деп ойлаймын. Балалар, үлкенге – сәлем, қуантқанға – сүйінші, соғымнан – сыбаға, егіннен – кеусен, малдан – көгендік, балаға – базарлық, кішіге – байғазы, сәбиге – көрімдік, көрші қонғанға – ерулік, жетім - жесірге – қолқайыр, мүсәпірге – садақа, алғашқы қымыздан – қымызмұрындық, соңғы қымыздан – сіргежияр, сағынғанға – сәлемдеме, қуанышқа – шашу шашып ешқашан салт - дәстүрімізді ұмытпай, қазақ деген халықтың патриот ұрпағы болып атын шығара беріңіздер демекпін. Бұл жазылған шығармам біреуге жай сөз болып қалар, біреулерге қамшы болып тиетініне көзім жетеді.