P + 5HNO3 ---> H3PO4 + 5NO2 + H2O
Шығыс Қазақстан облысы.
Күршім ауданы.
Күршім ауылының №3 гимназиясының
химия пәнінің ІІ санатты мұғалімі.
Сабақтың тақырыбы: Азот қышқылы және оның тұздары
Сабақтың мақсаттары:
1.Білімділік мақсаты:Азот қышқылының зертханада,өнеркәсіпте алыну жолдары,физикалық,химиялық қасиеттері,азот қышқылының тұздары және қолданылуы жайлы жаңа білім беру.
2.Дамытушылық мақсаты:Химиялық реакцияларды жаза білу,әр түрлі сан есептерін шығару дағдыларын,логикалық және шығармашылық ойлау қабілеттерін дамыту.
3.Тәрбиелік мақсаты:Оқушылардың танымдық белсенділіктерін арттыра отырып,ізденімпаздыққа,шығармашылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі:дәстүрлі.
Сабақтың типі::жаңа сабақты меңгеру.
Көрнекілігі:слайд,реактивтер,металдардың кернеу қатары.
Сабақтың барысы:
І Ұйымдастыру бөлімі:
Сәлемдесу,оқушыларды түгендеу.
Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
ІІ.Негізгі бөлім:
І.Үй тапсырмасын тексеру.
ІІІ-деңгей.
1.Егер шығымы 60% болса,1 т аммиак селитрасын алуға қанша көлем(қ.ж) аммиак жұмсалады?
2.Егер өндірістегі шығымы 5% болса,6,3т азот қышқылын алуға жұмсалатын аммиактың көлемі (қ.ж) қандай?
ІІ-деңгей.
1.Мына айналымдар тізбегін іске асыруға мүмкіндік беретін химиялық реакция теңдеулерін жазыңдар:
а)N2→NH3→NH4NO3
б)N2→NO→NO2→HNO3→Zn(NO3)2
2. 100л аммиак өндіру үшін (қ.ж) қанша көлем азот және сутек керек?
І-деңгей.
1.Азоттың тіршілік үшін маңыздылығын түсіндіріңдер.
2.Сұйық азоттың массасы 700г болса,ол қалыпты жағдайда қандай көлем алады?
ІІ.Жаңа сабақ
Оқушыларға сұрақ қою:
Азот(ІV) оксиді сумен әрекеттескенде қандай қосылыс түзіледі?(азот қышқылы)Яғни, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы :Азот қышқылы және оның тұздары.
Молекулалық формуласы-HNO3
Физикалық қасиеттері:Азот қышқылы-түссіз,өткір иісті сұйықтық.Ауада түтінденеді,суда жақсы ериді.
Алынуы: зертханада: 2NaNO3+H2SO4конц→Na2SO4+2HNO3
Өнеркәсіпте:N2+O2→2NO↑ 2NO+O2→2NO2↑ 4NO2+2H2O+O2→4HNO3
Химиялық қасиеттері:
Азот қышқылы-күшті қышқыл,күшті тотықтырғыш.Ол алтын мен платинадан басқа металдармен әрекеттеседі.
а)металл оксидтерімен:2HNO3+MgO→Mg(NO3)2+H2O
б)негіздермен:2HNO3+Mg(OH)2→Mg(NO3)2+2H2O
в)әлсіз қышқыл тұздарымен:2HNO3+Na2CO3→2NaNO3+CO2↑+H2O
4HNO3конц+Cu→Cu(NO3)2+2NO2↑2H2O
Азот қышқылының тұздары нитраттар деп аталады.Олардың барлығы суда ериді,қыздырғанда металдың белсенділігіне байланысты әртүрлі болуы мүмкін:
2KNO3→2KNO2+O2↑ (Mg-ге дейін)
2Zn(NO3)2→2ZnO+4NO2↑+O2↑ (Mg→ Cu дейін)
2AgNO3→2Ag+2NO2↑+O2↑ (Сu-тан кейін)
ІІІ.Сабақты бекіту.
Сұрақтарға жауап беру:
1.Азот қышқылы қандай заттармен әрекеттеседі?
2.Қай металдардың тұздарын селитралар деп атайды?
3.Нитрат ионын қандай реакция арқылы анықтайды?
4.Концентрленген азот қышқылының біраз уақыттан кейін сарғыш тартатын себебі не?
5.Азот қышқылының тұздары қалай аталады?
6.Азот қышқылының өздерің білетін қышқылдардан қандай айырмашылығы бар?
Есеп шығару:
1. 12,6г азот қышқылын бейтараптауға неше грамм калий гидроксді жұмсалады?
2. 20,2г калий нитратын қыздырғанда(қ.ж) неше литр оттек бөлінеді?
ІІІ.Қорытынды бөлім:
1.Үйге тапсырма беру:§18 мазмұндау,107 беттегі 7-15 жаттығулар.
2.Бағалау.
3.Қоштасу.
3hno+p+2ho=3h4po+no
Не знаю, так ли?