Образовательно-воспитательная функция. Можно сказать, что именно культура делает человека личностью.
Интегративная и дезинтегративная функции культуры.
На эти функции особое внимание обращал в своих исследованиях Э.
Дюркгейм.
Регулирующая функция культуры. Как уже отмечалось
ранее, в ходе социализации ценности, идеалы, нормы и образцы поведения
становятся частью самосознания личности.
Функцию трансляции (передачи) социального опыта
нередко называют функцией исторической преемственности, или
информационной. Культура, представляющая собой сложную знаковую систему,
передает социальный опыт от поколения к поколению, от эпохи к эпохе.
Функция познавательная (гносеологическая)
тесно связана функцией передачи социального опыта и в известном смысле
вытекает из нее. Культуpa, концентрируя лучший социальный опыт множества
поколений людей, приобретает накапливать богатейшие знания о
мире и тем самым создавать благоприятные возможности для его познания и
освоения.Регулятивная (нормативная) функция связана
в первую очередь с определением (регулированием) различных сторон,
видов общественной и личной деятельности людей. В сфере труда, быта,
межличностных отношений культура так или иначе влияет на поведение людей
и регулирует их действия и даже выбор определенных материальных и
духовных ценностей.Регулятивная функция культуры поддерживается такими
нормативными системами, как мораль и право.
Знаковая функция является важнейшей в
системе культуры. Представляя собой определенную знаковую систему,
культура предполагает знание, владение ею. Без изучения соответствующих
знаковых систем овладеть достижениями культуры невозможно. Так, язык
(устный или письменный) является средством общения людей.
Ценностная, или аксиологическая, функция
отражает важнейшее качественное состояние культуры. Культура как
определенная система ценностей формирует у человека вполне определенные
ценностные потребности и ориентации. По их уровню и качеству люди чаще
всего судят о степени культурности того или иного человека. Нравственное
и интеллектуальное содержание, как правило, выступает критерием
соответствующей оценки.
Әдәпле кеше нинди була?
Бу соравның җавабы бик күп тәшенчәләргә ия. Әдәпле кеше дибез икән, ул безнең күз алдына барыннан да бигрәк, тәрбияле, инсафлы булып килеп баса. Ул — кешелекле дә, белемле дә, укымышлы да һәм алай гына дамы әле!.
Әйдәгез соң, бергәләп әдәпле кешеләрдә булырга тиешле тагын кайбер сыйфатларны тәфсилләп, киңрәк итеп искә төшереп карыйк.
Әйе, әдәпле кеше:
- Башкалардан үзен өстен итеп куймый. Әлкән яшьтәге кешеләргә, мохтаҗларга, гарипләргә һәрвакыт ярдәмчел, ихтирамлы һәм ихлас мөнәсәбәттә була.
- Кеше хәленә керә, бүтәннәрне беркайчан да кыен хәлдә калдырмый. Һич кайчан тавыш күтәреп сөйләшми, тупас яки ямьсез сүзләр әйтми, ялганлашуга юл куймый, әйткән сүзен үти, вәгъдәсендә тора.
- Кеше сөйләгәндә игътибар белән тыңлый һәм кирәк чакта гына сүзгә кушыла.
- Башкаларны рәнҗетергә яки кимсетергә ирек бирми.
- Гайбәт сөйләми, мактанмый, шапырынмый, үзен тыйнак тота.
- Кешеләр белән һичкайчан үзен эрегә куеп яки тупас сөйләшми. “Борчуым өчен гафу итегез”, “Рәхим итегез”, “Рәхмәт” кебек тылсымлы сүзләрне урынлы куллана белә.
- Башкаларның шәхси милкенә, байлыгына саклык белән карый, көнчелек, нәфес чире белән авырмый. Үз милкенең кадерен саклый.
- Башкалардан кызгандыру өчен үзен мескен хәлгә төшерми, юк-бар сәбәпләр табып, читтән теләктәшлек, ярдәм эзләми.
- Гадел, саф күңелле, намуслы, эчкерсез, сабыр булу — әдәпле кешене бизи торган сыйфатлар. Әдәпле кеше, гомумән, һәрьяклап җыйнак, пөхтә була. “Холкы күркәм, күңеле яхшы кеше белән җиңел яшәп була”,—ди халкыбыз.
Әдәпле булу өчен ни кирәк?
Әдәплелек — кеше белән аралаша белү.
Әдәпле булу — кешеләргә игътибарлы, инсафлы булу.
Һәркем башка кешеләрдән игътибар, игелеклек, ягымлы караш һәм хөрмәт көтә. Беркемнең дә начар сүз ишетәсе килми.
Ләкин моның сере шунда, үзе инсафлы, тәрбияле, яхшы кешеләргә генә кешеләр һәрвакыт яхшылык белән җавап бирәләр.
Әдәпле кешене генә барысы да ярата, хөрмәт итә. Андыйларның ышанычлы якын дуслары була, алар белән ул бервакытта да ямансуламый, күңелсезлеккә бирелми.
Хәер, әдәпле, чын тәрбияле баланың ямансулап торырга вакыты да калмый. Чөнки ул ныклы режим белән яши.
Иртән иртүк күнегүләр ясый, юына. Аннан соң урын-җирен җыештыра. Пөхтә итеп киенә. Аннан әнисенә, әбисенә иртәнге аш әзерләргә һәм табын җыярга булыша.
Тәрбияле бала гөлләргә су сибәр, йортта булган терлекләрне карар. Киемен чистартырга да иренмәс. Әдәпле кеше һәрвакыт үзенең якыннары, дуслары турында кайгыртып яши, аларга ярдәм итәргә әзер тора.
