13 апреля 1973 года навсегда вошел в историю города Жезказгана как день первого выпуска газеты «Жезқазған туы», где работали одни из самых известных журналистов и деятелей искусства современного Казахстана. Газете, чье название знакома читателям всей нашей необъятной республике, в этом году исполнилось 45 лет!
Объяснение:
13 апреля 1973 года навсегда вошел в историю города Жезказгана как день первого выпуска газеты «Жезқазған туы», где работали одни из самых известных журналистов и деятелей искусства современного Казахстана. Газете, чье название знакома читателям всей нашей необъятной республике, в этом году исполнилось 45 лет!
45 лет – это огромный срок для печатного издания. Не каждый город может похвастаться газетой с таким сроком работы. Начиная с открытия и до настоящего времени, коллектив газеты не перестает нас удивлять содержательными статьями о жизни города. Первый номер газеты был издан в небольшом формате, его первые материалы были посвящены образованию двух новых областей Джезказганской и Мангистауской, а также содержал сообщения коммунистической партии, поздравления лучших работников сельского хозяйства и многое другое. С момента основания и до наших дней газета объективно отражает экономическую, социальную и культурную жизнь города. Со временем с на нее так возрос, что она стала выходить пять раз в неделю. Ее информационные материалы искусно сочетались с историческими и художественными. В сложные для страны времена коллектив газеты неустанно трудился во имя информирования граждан о сложившейся ситуации в городе и в стране в целом. Следует отметить, что в 70-ые годы технические условия выпуска газеты были не сравнимы с современными: статьи набирались на печатных машинках, не было привычных сегодня диктофонов и других технических средств. Даже сам сбор информации был не самым делом. Признаемся, сейчас мы не представляем свою жизнь без мобильных телефонов и интернета. А в 70-х обходились без всего этого и журналисты, договариваясь о встрече, всегда имели при себе имели только свое главное «орудие» – ручку и бумагу. Осознавая все сложности того времени приходишь к осознанию того, что в те годы работали истинные виртуозы и мастера пера!
Ровно 24 года газета под названием «Жезқазған туы», до 1990 года было выпущено 4313 номеров, а 4314 номер порадовал читателей новым названием – «Сарыарқа». Тогдашний редактор газеты – Сабыр Саупбаев – так объяснял перемену названия: «Изменение названия газеты не стало неожиданным, ведь оно широко обсуждалось не только в узком редакционном кругу, но и с постоянными ее читателями. Так как Жезказганская область граничит со многими областями нашей необъятной страны, то нашу газету читали и в других городах и населенных пунктах. Поэтому ее название необходимо было изменить, и новое имя газеты – «Сарыарқа» – прекрасно подошло нашему печатному изданию». Таким образом, с декабря 1990 года газета официально получило название «Сарыарқа».
Сама же история газеты «Жезқазған туы» начинается с 1973 года, с даты ее первого издания – 13-го апреля. Первым редактором газеты был Сайлаубек Кожамсеитов, а ее первыми журналистами: Сайлаухан Накенов, Шахизада Дармаханбетова, Итен Карымсаков, Избасар Кабдырахманов, Болат Бабаков, Апбаз Каражигитов, Касым Орынбетов, Ескен Хасенов, Балтабек Абеу. Также немаловажный вклад внесли работники «тыла», невидимые корифеи печатного мира – корректора и наборщики текста – Гульнар Кулмаганбетова, Саркыт Шарипова, Базар Жолдыбаева и Бакыт Еркебуланова. Благодаря грамотной и своевременной работе этих людей, газета обрела большой успех среди читателей. В разные годы в редакции проработало множество журналистов, чьи имена сегодня хорошо известны большому количеству читателей: Кобейсин Енсебаев, Галым Жайлыбай, Батырбек Мырзабеков, Ибрагим Бекмаханов, Газиз Ештанаев, Ерсин Мусабеков, Сара Смагул, Әнуар Омар, Абдолла Дастанов, Базарбай Алеуханов и многие другие.
В разные годы главными редакторами газеты были: Сайлубек Кожамсеитов, Узакбай Толеуов, Сабыр Сауытбаев, Аубакир Ахметбеков, Амандык Рахов, Толеш Асанов и нынешний редактор газеты Дархан Муканов. Каждый из них внес свою лепту в ее развитие.
Ел мен жер тағдыры екіталай күйге түскенде қолына ер-азаматтармен бірге қару алып, ұрыс даласында атой салған қазақтың батыр қыздары мен аналарының көп болғаны қарт тарихтың еншісінде жатқан хақ ақпар. Бүгінде оларды дәріптеу былай тұрсын, есімін ұран еткендердің қатары мол. Бұл анасын ардақтаған текті ел үшін зор мәртебе, үлкен қуаныш болса керек-ті.
Қазақ қыздарының әрбірінің бойында қайсарлық пен батылдық, жанарында жалын бар. Олардың осындай қайсарлығы мәңгі өшпес алаумен тең. Үндінің Дели сұлтандығының басын XIII ғасырда қарумен қосқан Рәзия патшайымның да шыққан тегі қыпшақ екені белгілі болды, яғни, түбі қазақ деген сөз. Сондықтан да батыр аналарымыз жайлы тарихтың тереңінен мейлінше сыр суыртпақтауға болады. Домалақ ана, Қызай ана, Жанат, Қарқабар, Алтыншаш, Әлпеш, Момын аналар, Айсары, Таңсұлу, Айтолқын арулар, Ақбикеш, Мақпал, Бопай ханымдар, Айша бибі, Рабиға бегім, Қарашаш, Еңлік, Баян сұлу сынды қазақтың батыр қыздары мен аналары том-том еңбектер жазуға лайық.
Атақты Қабанбай батырдың жары Гауһар өте ақылды, тапқыр жан болған деседі. Соғыста әртүрлі тәсіл ойлап таба білген. Мәселен, түйенің өркешіне найза байлап соғыс алаңына алып келгенде жау жағы қазақтарға қосымша әскер келді деп қаша жөнелген екен. Осындай тәсілдерді соғыс үстінде таба білуімен ерекшеленген Гауһар мәңгі ел есінде.
Назым – Қаракерей Қабанбай мен Гауһардың қызы. Қаһарман қыз сан рет жау әскерін талқандап, әкесімен бірге қазақ-жоңғар соғысына қатысып, елін қорғаған оның ерлігі елге аңыз болып тараған.
Ақбикеш жауды алыстан көретін қырағылығымен танылған қыз екен. Соғыста жау жасағын бақылап, оның бағытын хабарлап отырған. Тіпті, жау бағытын анықтау үшін Қаратау өңіріне биік мұнара салдыртқан. Талай ұрыста қапы қалып, әбден өшіккен жау Ақбикешті қолға түсіріп, қырағы көздерін ойып тастаған көрінеді. Қаратаудағы «Ақбикеш мұнарасы» осы батырдың құрметіне аталған.
Ботагөз батыр – Есет баһадүрдің қызы. 1742 жылы Орынборға кеткенде елін қалмақтар шауып, жылқыны айдап алып кетеді. Сол тұста 150 сарбазды бастап барған Ботагөз жау әскерін тас-талқан етіп, тірі қалғанын тұтқынға алып жеңіспен оралған. Қыз бастаған қолдан ойсырай жеңілгенін естіген қалмақ қолбасшысы бас сауғалап үлгерген негізгі әскерді қатаң жазалаған екен.
Бопай батыр – Кенесары ханның қарындасы. 1837-1847 жылдары Ресей отаршылдығына қарсы жүргізілген көтеріліске қатысқан ол 600-ден астам сарбазды басқарған. Бірнеше рет тұтқынға түссе де ебін тауып құтылып отырған Бопай батыр сарбаздарды азық-түлік, қару-жарақ, киім-кешекпен қамтамасыз етуде айрықша қажыр-қайрат көрсеткен. Барлық істе табандылығымен, ақыл-парасатымен танылып отырған қазақ елінің мақтанышы, ардақты анасы.
Бақты батыр – әкесі жаужүрек болған текті жердің қызы. Алаш арыстарының бірі Мұстафа Шоқайдың әжесі. Бақты әкесімен бірге Түркістанды жаулаушы орыс отаршылдарына қарсы барлаушылық қызмет атқарған.
Міне, қазақтың осындай жаужүрек батыр қыздары мен аналары ел тарихын қалауда, елдігімізді берік етіп, мемлекетімізді құруда айрықша үлес қоса білген. Біз сондай-ақ Мәншүк Мәметова, Әлия Молдағұлова, Хиуаз Доспанова сынды майдангерлерді, Ләззат пен Сабирадай қайсар қыздарымызды атаусыз қалдыра алмаймыз. Олар да кешегі батыр аналардың жолын жалғаған, елдігіміз үшін, өр рухымыз үшін аянбай күрескен намысшыл аруларымыз еді. Сол намысты да рухты қыздарымыз бен аналарымыздың ізбасарлары егемен елден көптеп шыға бергей.