Менің сүйікті жыл мезгілім.
Бір жылда төрт жыл мезгілі болса, әрқайсысының өзіндік қайталанбас ерекшеліктері бар. Менің сүйікті жыл мезгілім - қыс. Оның бірнеше себебі бар: біріншіден, менің туылған күнім қыс мезгілінде, екіншіден, Жаңа жыл тойлап, көптеген сыйлықтар аламын, ал үшіншіден, қыста достарыммен ойнағанды жақсы көремін.
Сонымен, менің сүйікті мезгілім қыс та келіп жетті. Айнала ақ ұлпа қарға оранып, аппақ болып жатыр. Қыс мезгілінде аяз болғанымен, бұл балалар үшін өте қызық мезгіл. Себебі, балалар қыста шаңғы мен коньки теуіп, төбешіктен шанаға мініп сырғанайды. Енді кейбіреулері қардан аққала жасап, басқалары қар лактырысып ойнайды. Мен үшін биылғы қыстың ерекшелігі - ата - анам туған күніме шаңғы сыйлады. Көптен бері шаңғы тебуді үйренгім келіп армандап жүрген болатынмын, енді міне, осы демалыста әкеммен бірге бірінші рет шаңғыға тұрып үйрендім. Әрине, мен ойлағандай оңай болмады, әсіресе тепе - теңдікті ұстау қиынға соқты, бірнеше рет құлап та алдым. Дегенмен, өте қызықты болды. Енді әкеме ұқсап, шыңғыда нық тұрып, тебуді үйренсем, менен бақытты жан болмас. Келесі жылы ата - анам "Шымбұлаққа барып, шаңғы тебеміз" деп уәде берді. Ал сіз үшін биылғы қыс несімен ерекше?
Менің сүйікті жыл мезгілім.
Бір жылда төрт жыл мезгілі болса, әрқайсысының өзіндік қайталанбас ерекшеліктері бар. Менің сүйікті жыл мезгілім - қыс. Оның бірнеше себебі бар: біріншіден, менің туылған күнім қыс мезгілінде, екіншіден, Жаңа жыл тойлап, көптеген сыйлықтар аламын, ал үшіншіден, қыста достарыммен ойнағанды жақсы көремін.
Сонымен, менің сүйікті мезгілім қыс та келіп жетті. Айнала ақ ұлпа қарға оранып, аппақ болып жатыр. Қыс мезгілінде аяз болғанымен, бұл балалар үшін өте қызық мезгіл. Себебі, балалар қыста шаңғы мен коньки теуіп, төбешіктен шанаға мініп сырғанайды. Енді кейбіреулері қардан аққала жасап, басқалары қар лактырысып ойнайды. Мен үшін биылғы қыстың ерекшелігі - ата - анам туған күніме шаңғы сыйлады. Көптен бері шаңғы тебуді үйренгім келіп армандап жүрген болатынмын, енді міне, осы демалыста әкеммен бірге бірінші рет шаңғыға тұрып үйрендім. Әрине, мен ойлағандай оңай болмады, әсіресе тепе - теңдікті ұстау қиынға соқты, бірнеше рет құлап та алдым. Дегенмен, өте қызықты болды. Енді әкеме ұқсап, шыңғыда нық тұрып, тебуді үйренсем, менен бақытты жан болмас. Келесі жылы ата - анам "Шымбұлаққа барып, шаңғы тебеміз" деп уәде берді. Ал сіз үшін биылғы қыс несімен ерекше?
Мысал ішіндегі «емеурін» мағынасын — мақсат, ниетті аңғартатын тұспал сөз, бет-ауыздың қимылы, ишара деп түсінуге болады. Ниет, ойды айтып жеткізбей-ақ сездіру көп жағдайда бет-ауыз қимылы арқылы болатыны белгілі. Оны, әсіресе, ауыз қимылы аңғартатынын еске алсақ, сөз төркінін іздеп табуға көмектесері анық. Осыған орайлас якут тілінен мынадай деректі ұшыратамыз: эмэрэйдэн — ерін шығару дегенді ұғындырса, бұл етістік түбірі «ерін» мағынасын беретін «эмэрэй» сөзінің туындысы екендігін байқаймыз. Бұл жерде түркі тілдерінде «ерін» мағынасында қолданылатын тағы бір дыбыстық құрамдағы сөзге кездесіп отырамыз. Мұның өзі басқа бір тілдік деректерде кездеспей, тек якут тілінде ғана кездессе, кездейсоқ құбылыс болар дер едік. Дәл осыған сәйкес тұлғаны және «ерін» мағынасын беретін сөзді тунгус-маньчжур тобына жататын тілдердің бәрінен кездестіреміз: һэмун — ерін мағынасын береді. Егер дыбыс сәйкестіктері мен «р»—дыбысының тұрақсыздығын еске алсақ, мынадай схемаға жол береміз: эмэрэй>һэмэрэй>һэмэ(р)эй>һэмээ(й) >һэмэ + н>һэмэн>һэмун. Мұның езі «р» дыбысы түсірілмеген «ерін»— мен тұлғалас екендігі байқалады. Осы топшылау негізінен алып қарағанда,
Объяснение: