Question

9. Төменде берілген жалғаулықсыз салалас құрмалас сөйлем- дерді жалғаулықты салаласқа айналдырып жаз.

Жолдасым қатты жараланды, мен оны тастап кете алмадым.
Көз қорқақ, қол батыр. Анам маған қуыршақ берді, ағама доп
берді. Алыстан әлдекімдердің күбірлеген дауысы естіледі, қай
жақтан естілетінін шамалай алмаймын. Еңбек қылмай тапқан
мал дәулет болмас, қар суы сықылды тез суалар.​

Answer 1

Жалғаулықты салаласқа айналдыру үшін қолдануға болатын ең бір жол қалыптарды пайдалануымыз керек. Егер біз сөйлемге құрылым жасау керек болса, біз сөйлемнің әрбір сөзінде өзінше функциясы бар болатын бір жалғаулықты анықтауға бармаймыз. Осы жалғаулықты жалғаулықсыз салалас құрмалас сөйлемге айналдырады. Ең маңызды жалғаулықкі өзгертушілердің жоктығы мен жалғаудың функциясы болады.

Сіздерге анықтамалы нұсқау үшін міне, мен үш карталаған қадағалар берейімін:
1. Ішкі жалғаулықтың жоқтығы. Біз қосушылықтарды жоқ ету, жатықтарды осы бейнепен байланыстырулар мен бірінші деңгейлі анықтамаларды жоқ ету керек.
2. Әр сөдерді өзінше функцияларына байланыстыру. Егер сөз әріптері мен әрбір сөздің жасаушысының функциялары ауыстырылмаса, орындала алмайтын жақтары болуы мүмкін. Мысалы, "жолдасым қатты жараланды, мен оны тастап кете алмадым" сөйлемінде, "жараланды" сөзінің функциясы мындай:.
- "жар" сөзі - жақталаудың жұмысын орындайды.
- "-алан" жатынайы сызық - "жар" сөзімен жақталардың мекен-жайын көрсетеді.
- "-ды" парызша сөз - "жар" сөзімен жараланды деп анықтайды.
Сонымен қатар, "мен оны тастап кете алмадым" сөзінің функциясы:
- "-мады" парызша сөз - олжалғаулықсыз салалас құрмалас сөйлемге; сөйлемнің жалғауының самыйлылығына; бұл сөйлемде шығуға жол бермейтін, орналасамайтын кез-келген өткізуге жетуші кезек, алмасуға жол бермейтін кезекті көрсетеді.

3. Орындалмайтын жақтарды сөздермен қою. Осы сөйлемде "көз қорқақ, қол батыр" сөзінен кейінңе орындалмайтын, сондай-ақ жақтарды қою керек. Осы сөйлемнің әрбір сөзі өзінше функциясы бар болуы мүмкін, сондықтан орындалмайтын жақтарды көрсету үшін бірінші деңгейлі анықтамалардан пайдалануымыз керек.

4. Сөйлемні окату. Біз сөйлемні оңай қорима-коримасына, қорытындысының түрлі деңгейлерінен құруға, қазіргі сөйлемни бірегейі бөлудің бағыттарын анықтауға, осы меншіктің парадігмалық жолдарымен ауыстыруға бағытталған бейнеменде қолдануымыз керек.

Өзіңіз шығарумен бірге жалғаулықсыз салаласқа айналдыру үшін функционалды көмекшілерді пайдалану керек. Мысалы, функцияларды (дәрек) жазуды, синтаксиспен байланысты жасауыңыз керек. Көмекшілерді пайдалана отырып, сіз осы сөйлемнің жалғаулықсыз салалас құрмалас сөйлемдерге айналасуын жадқылықпен үйрене аласыз.