Батыр Баян -Мағжан Жұмабаевтын поэмасынын кейіпкері.Бұл поэмада Батыр Баян өте өжет ,батыл адам ретінде суреттелген.Батыр Баяннын бойындагы ең басты қасиеті Отанына,еліне деген сүйіспеншілігі.Ол қазақ халқының батыры және Абылай ханның ең жақын жауынгері. Оның мінезі отаншыл және өте намысқой.Онын намысҡойлылыгы поэмада кеңінен суреттелген.Ол Отаны үшін оз інісі Ноянды өлтіруге дейін барды .Ал Ноян қалмақ қызынын артынан еріп өз еліне сатқындық жасады.Бұл сатқындыққа шыдамаған Батыр Баян қалмақ қызын да ,інісі Ноянды да өлтіреді.Осыдан ак Баяннын намысшылдығын жане еліне деген махаббатын коруге болады.Ол Абылай ханнын қолбасшысы жане сенімді батыры. Ол қазақ халкынын ак туын устаган батыр .Поэманын сонында Батыр Баян шайқаста қаза табады.Оны ар ұяты жібермеді.Сөйтіп ол көп өкінді.Өкініштін кесірінен ол шайкаста өлуге бел байлайды.Бұл поэманын маңыздылығы оте зор..Ең бастысы ойланып ,шешім қабылдау .Қазақта «Жеті рет өлшеп ,бір рет кес » деген нақыл сөз бар ғой .Міне сондықтан да шешім қабылдамас бұрын ойлану қажет.
дұрыс болмаса
Батыр Баян (поэма) – қазақтың атақты қаламгері Мағжан Жұмабаевтың жазған поэмасы.
Батыр Баян поэмасы бізге көп дүние үйретті, өмірдің мәнін ашты. Бұл поэма арқылы жастықтың албырттығын, сезімнің соқырлығы мен ақылға бағынбайтын асаулығын, ашу мен ақылдың, сана мен сезімнің таласын, әрі көзсіз ерлікті көреміз. Баянның ісі қызғаныш па, әлде Ноянның өз Отанынан бас тартуынан ызалануы ма, ол бізге құпия болып қалатыны бәрімізге белгілі. Бірақ оқырмандар өз нұсқаларын беріп, өз сөздерін дәлелдеуде. Менің өз ойымды айтар болсам, батыр Баянның ісі екі жақты, яғни ол өз інісін өлтірмесе, Баян негізінен жасы келіп қалған батыр болатын және де өзі де қалмақ қызына көрсетпесе де, өлердей ғашық болатын. Бірақ оның өз бауырын, былайша айтқанда, өз тұяғын өлтіргені – озбырлық, қатігездікті айқындайды. Поэма өзінің сюжеттік жағынан эпостық жырларға өте ұқсас. Мағжан керемет ел аузынан естіген миф-аңызды өзінің ақындық шеберлігіімен тамаша поэма етіп жазады. Трагедиямен аяқталған бұл поэма Мағжан поэзиясының биік асқар тауы болып табылады. Реалистік негізде жазылған поэманы Мағжан табиғатпен, яғни сол кездегі табиғат әсемдігін, бізге әсерлі жеткізе алды. Бір қарағанда қызықты сюжеті бар бұл поэма тек тарихты баяндап тұрғандай. Әрине Мағжан ақын тек тарихты жырлап қоймай, сонымен қатар ерлікті, еркіндікті көрсете білді. Керемет символистердің бірі болған Мағжан поэма арқылы терең бір ой бермекші.
Толе би (1663-1756) Алибек улы - выдающийся государственный деятель Казахского ханства, оратор, главный судья Старшего жуза, один из создателей свода законов «Жеты Жаргы» при Аз-Тауке.
После смерти Аз-Тауке казахское ханство стало распадаться на отдельные регионы. К этому времени после десятилетий войн промышленность и торговля в городах Туркестана пришла в полный упадок. А на северо-востоке возник богатый рынок товаров Российской империи. Толе би был сторонником пророссийской партии правящей элиты казахского народа. Но в отличие от многих, он не спешйл вступить в подданство к русскому царю, а вместе с Казыбек би и Айтеке би вырабатывает каноны внешней политики, которая была чрезвычайно благоприятна для существования казахского народа в дальнейшем. Толе би умер в 93-летнем возрасте и похоронен в Ташкенте.
Казыбек би Каздауысты (1666-1763) Келдибекулы - выдающийся государственный деятель Казахского ханства, дипломат, главный судья Среднего жуза, вместе с Толе би и Айтеке би участвовал в работе «Жеты Жаргы».
Свою дипломатическую карьеру Казыбек Кельдибекулы начал в 18 лет, находясь в составе посольства Казахского ханства в Джунгарском ханстве Галдану. Во время этой миссии в нем впервые особенно ярко проявился талант дипломата. Именно благодаря ему переговоры с джунгарами успешно и завершились перемирием.
Ему принадлежат слова, являющиеся основными канонами внешней политики Казахского общества.
Уже в качествё посла Казыбек Каздауысты несколько раз ездил в Джуигарское ханство. В 1742 г. он вместе с Малайсары и другими представителями во главе 90 биев отправился в Джунгарское ханство и освободил Абылая. Казыбек би добился заключения, мира между Казахским и Джунгарским государствами на долгое время. Казыбек би руководил внешнеполитическими сношениями Казахского Панства в 40-60 гг, Тогда остро стояли вопросы, связанные с отношениями с Китаем и Россией. И власти Китайской империи, и власти Российской империи вынуждены были вести переговоры с ханом Абылаем с участием Казыбек бия, который олицетворял политику активного нейтралитета хана Абылая.
Айтеке би Байбекулы (1689-1766) - долгие годы возглавлял Младший жуз. Айтеке би активно ратовал за объединение казахского народа, за единое и сильное государство, за справедливое общество.
Айтеке би Байбекулы (каз. Әйтеке би Байбекұлы), подлинное имя Айтык — великий казахский бий, оратор. Внес большой вклад в объединение казахского народа.Биография Айтеке би из племени Алчин, поколения Алимулы, рода Торткара, Младшего Жуза казахов, внук брата эмира бухарских ханов в Самарканде Жалантос Бахадура.
С пяти лет обучался грамоте у аульного муллы. Образование получил в самаркандском медресе Улугбека (по другим источникам, в Бухаре), затем в медресе Шердор, где изучал религию, право, астрономию, географию, историю, математику. Владел арабским, персидским, чагатайским и узбекским языками.
И домашнее, и школьное воспитание и образование он при наставничестве общественного и политического деятеля Жалантоса, известного строительством мечетей Ширдара и Тиллекара в Самарканде, приходившегося ему дядей.
В 20 лет Айтеке би был бием части казахов, узбеков, каракалпаков Бухары и Самарканда. В двадцать пять лет (по другим сточникам, в 30 лет) избран главным бием Младшего жуза и с тех пор его имя фигурирует рядом с другими великими казахскими биями Толе би, Казыбек би, а также с ханом Тауке.
Айтеке би — один из главных авторов степного свода законов «Жеты Жаргы» («Семь уложений замене кровной мести, принципа кровь за кровь принципом «справедливого наказания» и «откупа», дабы остановить цепь кровавой вендетты между казахскими родами и советник Тауке-хана.
Объяснение:
Поспевает брусника, Күз
Сұр бұлт түсі суық қаптайды аспан,
Күз болып, дымқыл тұман жерді басқан.
Білмеймін тойғаны ма, тоңғаны ма,
Жылқы ойнап, бие қашқан, тай жарысқан.
Жасыл шөп, бәйшешек жоқ бұрынғыдай,
Жастар күлмес, жүгірмес бала шулай.
Қайыршы шал-кемпірдей түсі кетіп,
Жапырағынан айрылған ағаш, қурай.
Біреу малма сапсиды, салып иін,
Салбыраңқы тартыпты жыртық киім.
Енесіне иіртіп шуда жібін,
Жас қатындар жыртылған жамайды үйін.
Қаз, тырна қатарланып қайтса бермен,
Астында ақ шомшы жүр, ол бір керуен.
Қай ауылды көрсең де, жабырқаңқы,
Күлкі-ойын көрінбейді, сейіл-серуен.
Кемпір-шал құржаң қағып, бала бүрсең,
Көңілсіз қара суық қырда жүрсең.
Кемік сүйек, сорпа-су тимеген соң,
Үйде ит жоқ, тышқан аулап, қайда көрсең.
Күзеу тозған, оты жоқ елдің маңы,
Тұман болар, жел соқса, шаң-тозаңы.
От жақпаған үйінің сұры қашып,
Ыстан қорыққан қазақтың құрысын заңы.
Золотая осеньОсень. Сказочный чертог,
Всем открытый для обзора.
Просеки лесных дорог,
Заглядевшихся в озера.
Как на выставке картин:
Залы, залы, залы, залы
Вязов, ясеней, осин
В позолоте небывалой.
Липы обруч золотой —
Как венец на новобрачной.
Лик березы — под фатой
Подвенечной и прозрачной.
Погребенная земля
Под листвой в канавах, ямах.
В желтых кленах флигеля,
Словно в золоченых рамах.
Где деревья в сентябре
На заре стоят попарно,
И закат на их коре
Оставляет след янтарный.
Где нельзя ступить в овраг,
Чтоб не стало всем известно:
Так бушует, что ни шаг,
Под ногами лист древесный.
Где звучит в конце аллей
Эхо у крутого спуска
И зари вишневый клей
Застывает в виде сгустка.
Осень. Древний уголок
Старых книг, одежд, оружья,
Где сокровищ каталог
Перелистывает стужа.