Сөйлемнің бірыңғай мүшелері - сөйлемнің бір ғана мүшесінің қызметін атқаратын, бір ғана сұраққа жауап беретін, көбінесе бір тұлғада, бір сөз табынан жасалып, бір ғана сөзге қатысты болатын сөздер тобы. Сөйлемнің барлық мүшелері де сөйлемнің бірыңғай мүшелері бола алады.
Бірыңғай бастауыш: Жаз келер, қыстыгүні қысым етіп, Қар, суық, аяз, боран — бәрі кетіп (Шәкәрім). Бірыңғай баяндауыш: Ат міндім, атан алдым, шекпен кидім, Жөнім жоқ сені мақтай сөйлемеске (Жамбыл). Бірыңғай толықтауыш: Бай бейілін, мейірін, Сән, салтанат сейілін, Ақыл күшін, зейінін, Ең ақыры, төбетін, Күймен, жырмен мадақтап, Бәйіт қылып беретін (Жамбыл). Бірыңғай анықтауыш: Тапқыр, адал, ақ ниет адамдардың Алданбайсың артынан ерте берсең (Шәкәрім). Бірыңғай пысықтауыш: Ол мойнын бұрып жан-жағына қарады да, түйенің табанындай аяқ-қолдарын асықпай, табандықта сермеп жүзіп жүре берді (Б. Момышұлы). Сөйлемнің бірыңғай мүшелері жалғаулықсыз да, жалғаулықтар арқылы да байланысады. Негізінен, мұндай реттерде ыңғайлас жалғаулықтар, қарсылықты жалғаулықтар және талғаулы жалғаулықтар қатынасады: Арбада, дөңгелектер де, адамдар да, олардың ойлары да қызғылт шаңның ішінде (М. Жұмабаев); Бірыңғай мүшелерідің алдында немесе соңында жалпылауыш сөздер болады. Ондай қызметті есімдіктер, сияқты, тәрізді сөздер, сондай-ақ сан есімдер де атқарады: Арқаға аяқ салып түскен барып Екі оттың — орыс, қытай арасына (М. Жұмабаев).[1]
148 * 6,5 - 31,7 + 24,4 * 6,5 = 6,5 * (148 + 24,4) - 31,7 = 6,5 * 172,4 - 31,7 = 1120,6 - 31,7 = 1088,9
12 * (-3) - 16 : (-4) = - 36 - (-4) = - 36 + 4 = - 32
- 24 : (-8) + 15 * (-3) = 3 + (-45) = - 42
- 3 * (х + 4) = 18 - 3 * (х + 2) = 6
- 3х - 12 = 18 - 3х - 6 = 6
- 3х = 18 + 12 - 3х = 6 + 6
- 3х = 30 - 3х = 12
х = 30 : (-3) х = 12 : (-3)
х = - 10 х = - 4
416 школьников - 32%
х школьников - 100%
х = 416 * 100 : 32 = 1300 школьников приняли участие в олимпиаде
700 книг - 100%
х книг - 130%
х = 700 * 130 : 100 = 910 книг стало к концу учебного года